Dziecko
Jak prawidłowo płukać nos i zatoki?
Płukanie nosa może złagodzić przebieg kataru i zapalenia zatok, ulżyć w alergii czy przyspieszyć regenerację po zabiegu laryngologicznym. To pomocna domowa metoda, którą niemal każdy może wypróbować. Choć może się wydawać inaczej, irygacja nosa jest prosta i nieinwazyjna – wystarczy przestrzegać kilku wskazówek, które znajdziesz w naszym poradniku.
Jak płukać nos i zatoki?
Do płukania zatok najczęściej wykorzystuje się chlorek sodu w roztworze wodnym, czyli apteczną sól fizjologiczną w stężeniu 0,9–3%; zwykle roztwór izotoniczny (rzadziej roztwór hipertoniczny – ten z reguły na przewlekłe zapalenie zatok przynosowych czy chroniczny katar).
Do aplikacji soli fizjologicznej użyj (do wyboru):
- specjalnej butelki z elastycznymi ściankami, którą podaje płyn pod ciśnieniem;
- specjalnego rożka, konewki, dzbanka (znajdziesz je pod różnymi nazwami) lub strzykawki bez igły, które nie wytwarzają ciśnienia w przewodach nosowych.
W aptece możesz kupić gotowy zestaw do irygacji zatok, czyli aplikator i preparat (ten często ma formę proszku do samodzielnego przygotowania roztworu chlorku sodu). Do produktów zawsze dołączona jest instrukcja, która krok po kroku wyjaśnia, jak poprawnie płukać zatoki.
Przeciwwskazaniem do płukania zatok jest z reguły infekcja ucha (o której może świadczyć zatkanie i ból ucha). Z zabiegu trzeba zrezygnować także wtedy, gdy jeden lub oba otwory nosowe są całkowicie zablokowane (płyn nie może wypłynąć). Zabieg bywa zalecany także po zabiegach laryngologicznych, ale powinien o tym zdecydować lekarz (nie należy wprowadzać go na własną rękę).
Płukanie zatok solą fizjologiczną za pomocą butelki do irygacji
Płukanie nosa i zatok strumieniem roztworu pod ciśnieniem, czyli zwykle za pomocą elastycznej butelki, jest przeznaczone dla starszych dzieci (z reguły od 4. roku życia) i dorosłych.
Umyj ręce i przygotuj w butelce roztwór soli zgodnie z dołączoną instrukcją lub wlej do niej gotowy apteczny preparat.
Aby poprawnie wykonać płukanie zatok:
- Pochyl się nad umywalką i skręć głowę (lub poproś o to dziecko). Maluch musi przynajmniej biernie uczestniczyć w zabiegu, czyli wyrazić na niego zgodę. Jeśli tylko to możliwe, najlepiej jednak, aby samodzielnie wypłukało sobie nos przy Twojej asyście.
- Przyłóż końcówkę butelki do wylotu otworu nosowego (tego, który znajduje się wyżej). Nie opieraj jej jednak o przegrodę jamy nosowej.
- Naciskając delikatnie butelkę, wlewaj płyn do nosa, aż zacznie wyciekać drugą dziurką. Oddychaj cały czas przez usta. Opróżnij butelkę w połowie.
- Lekko wydmuchaj nos, pochyl głowę w drugą stronę i przyłóż końcówkę do drugiego otworu nosowego. Powtórz zabieg – zużyj resztę preparatu.
- Dokładnie umyj butelkę.
Płukanie nosa i zatok zrób co najmniej na godzinę przed snem – pozostałości płynu i rozrzedzona wydzielina będę prawdopodobnie przez chwilę wyciekać.
Płukanie nosa niemowlaka
U niemowląt i młodszych dzieci zabieg płukania zatok i nosa warto najpierw skonsultować z pediatrą, który doradzi również wybór odpowiedniego aplikatora. Specjaliści nie zalecają w tym przypadku butelek, ponieważ ciśnienie może stwarzać ryzyko uszkodzenia błony bębenkowej, zwłaszcza gdy dziecko ma zamknięte usta i głośnię, np. podczas przełykania śliny. Sam zabieg wygląda podobnie, z tą różnicą, że wykorzystujesz inny pojemnik (np. specjalny dzbanek lub strzykawkę bez igły) i mniejszą ilość płynu. Niemowlę powinno leżeć na boku, musi być wystarczająco spokojne.
Jeśli dziecko nie toleruje płukania zatok, nie można przeprowadzać zabiegu na siłę. W takiej sytuacji możesz zastosować namiastkę płukania nosa: zaaplikować po kilka kropli soli fizjologicznej do obu dziurek. Płyn rozrzedzi wydzielinę, którą kolejno sprawnie odciągniesz, wykorzystując aspirator elektryczny*, ustny lub podłączany do domowego odkurzacza. Po zabiegu również możesz użyć kilku kropel soli, tym razem po to, aby nawilżyć śluzówkę.
Płukanie nosa solą fizjologiczną – kiedy i jak często?
Zabieg irygacji nosa i zatok zwykle przeprowadza się raz lub dwa razy dziennie, zwykle przynajmniej przez kilka dni – do ustąpienia lub złagodzenia objawów. Można go stosować również profilaktycznie, przez dłuższy czas. W takiej formie sprawdza się u wielu alergików czy osób przebywających na co dzień w zapylonym środowisku. Płukanie nosa pozwala przynajmniej częściowo usunąć z niego zanieczyszczenia czy alergeny, a więc osłabić ewentualne reakcje alergiczne i podrażnienia lub im zapobiec.
Irygacja pomaga usunąć z nosa nadmiar wydzieliny z obecną w niej florą bakteryjną i czynnikami zapalnymi, co wspiera leczenie stanów zapalnych zatok i błony śluzowej nosa – zarówno ostrych (infekcyjnych), jak i przewlekłych. Regularne płukanie nosa może złagodzić obrzęk śluzówki i pomóc usunąć zalegającą wydzielinę: udrożnić nos, pozbyć się uczucia zatkania.
Ponadto sól fizjologiczna nawilża błonę śluzową – wspiera jej regenerację i zdolności obronne. Stąd irygacja bywa zalecana również po operacjach nosa i innych zabiegach laryngologicznych, a także jako element profilaktyki w sezonie jesienno-zimowym czy w okresie wzmożonego pylenia roślin.
Inny sposób na zatkany nos?
Płukanie zatok i nosa może uzupełnić lub zastąpić nebulizacja, czyli inhalacja soli fizjologicznej w postaci aerozolu. Wystarczy zaopatrzyć się w mały, bezprzewodowy nebulizator siateczkowy**, który zamienia płyn w mgiełkę. Zakładasz maseczkę, włączasz nebulizator i przez kilka minut oddychasz aerozolem – w ten sposób oczyszczasz całe drogi oddechowe. Tą drogą możesz aplikować też leki (wziewne), które zaleci Ci lekarz. Jeśli tylko pozwala na to urządzenie, taki rodzaj inhalacji można wykonywać nawet u niemowląt. I dla wielu dzieci jest to zabieg bardziej akceptowalny niż płukanie zatok.
Płukanie nosa i zatok, nebulizacja (bez leków) czy odciąganie kataru są jednak zabiegami tylko (i aż!) pomocniczymi. Pomagają rozrzedzić i usunąć wydzieliny, oczyścić i nawilżyć śluzówkę, wesprzeć jej regenerację – rozprawić się z objawami, ale nie z przyczyną. Nie zastąpią więc farmakologii, jeśli ta jest niezbędna – np. leków przeciwhistaminowych, sterydów czy antybiotyków.
Szybszym i zwykle skuteczniejszym sposobem na zatkany nos są również preparaty obkurczające śluzówkę –należy je jednak stosować tylko wtedy, gdy to konieczne, i maksymalnie krótko.
Zdrówka!
FAQ:
- Czym płukać zatoki?
Do płukania zatok najczęściej służy izotoniczny roztwór soli fizjologiczny w stężeniu 0,9–3% (w formie gotowego płynu lub saszetek do przyrządzenia roztworu).
- Czy irygacja nosa boli?
Płukanie zatok nie boli (a przynajmniej nie powinno), wiele osób określa jednak ten zabieg jako niekomfortowy.
- Czy płukanie zatok jest bezpieczne u dzieci?
Apteczne zestawy do irygacji zatok z aplikatorem-butelką zwykle są przeznaczone dla dzieci powyżej 4. roku życia. U młodszych dzieci zabieg należy skonsultować z lekarzem, który doradzi wybór aplikatora (np. rożek czy strzykawka bez igły).
*Producent aspiratora: HuBdic CO., LTD 301,191-1, Anyang-dong, Manan-gu, Anyang-si, Gyeonggi-do, 14084, Korea, tel: 82-31-442-449
Podmiot odpowiedzialny: S.B. PHARMA GMBH, Bunsenstr. 14 53121 Bonn, Niemcy
Produkt: Aspirator elektryczny Electrino
Zastosowanie: Odciąganie kataru, higienizacja nosa u niemowląt i dzieci
Uwaga! To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
**Producent nebulizatora NE-M01L: Contec Medical Systems Co.,LTD
Podmiot odpowiedzialny: Shanghai International Holding Corp. GmbH (Europe)
Produkt: NebuCare MAX Zestaw do nebulizacji niemowląt i dzieci
Zastosowanie: Nebulizacja solą fizjologiczną i podawanie leków
Uwaga! To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
