Zapalenie oskrzeli u dzieci – objawy, leczenie, czas trwania

Zapalenie oskrzeli u dzieci jest częstą chorobą, bo z reguły towarzyszy po prostu przeziębieniu lub grypie. Zarówno sama nazwa, jak i objawy – uporczywy kaszel, często utrzymujący się wiele dni – mocno niepokoją rodziców. Czy słusznie? Co to za przypadłość, czy jest się czego obawiać i jak pomóc maluchowi? Wyjaśniamy!

Zapalenie oskrzeli u dzieci objawy

Zapalenie oskrzeli u dzieci – objawy, przyczyny i przebieg

Zapalenie oskrzeli to w zasadzie każde zakażenie układu oddechowego przebiegające z kaszlem. Najczęściej wywołują je wirusy przeziębienia i grypy, sporadycznie bakterie. Do tych drugich należą Mycoplasma pneumoniae lub Chlamydophila pneumoniae (szacuje się, że odpowiadają za zaledwie 1% przypadków!) i Bordetella pertussis, która powoduje krztusiec i przed którą chronią obowiązkowe szczepienia. Przyczyną zapalenia oskrzeli mogą być natomiast również czynniki środowiskowe – zanieczyszczenie powietrza. Zależnie od podłoża i czasu trwania objawów chorobę rozróżniamy na ostrą, podostrą i przewlekłą.

Objawy zapalenia oskrzeli

Do najczęstszych objawów zapalenia oskrzeli należą:

  • kaszel – suchy lub (częściej) z odkrztuszaniem wydzieliny, śluzowej: białej lub ropnej: żółtawej/zielonkawej (kolor wydzieliny nie musi świadczyć o podłożu wirusowym/bakteryjnym zapalenia);

  • plwociny (czyli właśnie odkrztuszanie wydzieliny: flegmy);

  • wymioty kończące atak kaszlu (częste u małych dzieci);

  • ogólne złe samopoczucie;

  • gorączka (możliwe jest jednak także zapalenie oskrzeli u dzieci bez gorączki);

  • bóle mięśni, stawów, głowy (zwykle towarzyszą gorączce);

  • świszczący oddech – stosunkowo rzadko (świst czy furkot może się jednak ujawniać w badaniu osłuchowym).

Jeśli występuje gorączka, bóle mięśni i inne objawy ogólnoustrojowe, zwykle mogą one świadczyć o grypie; przebieg przeziębienia jest z reguły łagodniejszy. Objawy nie pozwalają wiarygodnie ocenić przyczyny schorzenia, ale ta nie ma dużego znaczenia, bo nie wpływa na przebieg leczenia (które zawsze ma charakter objawowy).

U niektórych chorych dzieci rozwija się obturacyjne zapalenie oskrzeli. Stan zapalny prowadzi do zwężenia oskrzeli, co może się objawiać świszczącym oddechem czy lekką dusznością, które lekarz wykrywa podczas osłuchiwania małego pacjenta. 

Ostre zapalenie oskrzeli

Najczęściej jest to wirusowe zapalenie oskrzeli. Do tej kategorii klasyfikuje chorobę kaszel trwający krótko – do 3 tygodni. Zwykle na początku u dziecka rozwija się typowe przeziębienie lub grypa: zakażenie górnych dróg oddechowych, objawiające się katarem czy bólem gardła. Kolejno choroba rozprzestrzenia się na dolne odcinki układu, najczęściej właśnie na oskrzela i oskrzeliki, rzadziej na płuca.

W przebiegu zapalenia oskrzeli typu ostrego kaszel na początku przeważnie jest suchy – powstaje wskutek drażnienia receptorów umiejscowionych na śluzówce oskrzeli i oskrzelików. Jeśli jest nasilony, może wywoływać wymioty. Z biegiem czasu staje się wilgotny, tzw. produktywny: towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny i plwociny. W badaniu osłuchowym lekarz może stwierdzić świsty czy furczenie.

Nebulizator NebuCare

Zobacz produkt

Podostre zapalenie oskrzeli

U niektórych dzieci ostre zapalenie oskrzeli przechodzi po około 3 tygodniach w stan podostry. Znów pojawia się suchy kaszel (bez odkrztuszania), który może się utrzymywać nawet przez kilka miesięcy; jednak z biegiem czasu ataki są coraz rzadsze i łagodniejsze. Wynika to z nadreaktywności oskrzeli i świadczy o ich powolnej regeneracji, a nie o utrzymującym się zakażeniu – dziecko ogólnie jest zdrowe i może zwyczajnie funkcjonować. Ataki zwykle wywołują bodźce, takie jak wilgotne, zimne lub ciepłe czy zanieczyszczone powietrze (dziecko doświadcza ich np. tuż po wyjściu z domu lub po wejściu do budynku po spacerze).

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

Gdy kaszel utrzymuje się powyżej 8 tygodni, może również świadczyć o przewlekłym zapaleniu oskrzeli. Zwykle wywołują je szkodliwe czynniki środowiskowe, takie jak palenie papierosów i jest raczej rzadkie u dzieci. 

Rodzice często mają jednak wrażenie, że ich dziecko nie przestaje kaszleć w zasadzie przez cały okres jesienno-zimowy. Niekoniecznie musi to oznaczać podostre czy przewlekłe zapalenie oskrzeli – bywa, że infekcje po prostu się na siebie nakładają. Zanim oskrzela się zregenerują, maluch łapie kolejnego wirusa i koło się zamyka.

Zapalenie oskrzeli a zapalenie płuc

Gdy występuje gorączka, kaszel jest silny i towarzyszy mu uczucie duszności, a lekarz podczas osłuchiwania podejrzewa zmiany, może zlecić radiogram klatki piersiowej. Zdjęcie rentgenowskie pozwala wykluczyć (ewentualnie potwierdzić) zapalenie płuc, które daje podobne symptomy. Przy zapaleniu płuc zwykle występuje już jednak duszność i ból w klatce, a oddech i praca serca przyspieszają, czemu towarzyszyć może tzw. splątanie (dezorientacja). Lekarz stwierdza wówczas również ogniskowe zmiany osłuchowe.

Zapalenie oskrzeli a astma

W diagnostyce zapalenia oskrzeli (zwłaszcza nawracającego) u starszych dzieci lekarze biorą pod uwagę również astmę – ją natomiast wyróżnia zwłaszcza świszczący oddech i napady duszności połączone z alergią wziewną. U dzieci około 5.–6. roku życia można już wykonać spirometrię, która pozwala ocenić obecność i nasilenie obturacji (zwężenia) oskrzeli oraz stanowi podstawę diagnostyki w kierunku astmy (a także ewentualnie innych przewlekłych chorób dróg oddechowych, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)).

Ile trwa zapalenie oskrzeli u dzieci?

Najczęstsze: pierwotne, ostre zapalenie oskrzeli o podłożu wirusowym trwa zwykle do 7 dni, przy czym sam kaszel może się utrzymywać do 3 tygodni, a w przypadku nadreaktywności oskrzeli (zapalenie podostre) – nawet do 3 miesięcy. Po pierwszych kilku dniach objawy powinny jednak znacznie stracić na sile: intensywność i częstotliwość ataków kaszlu powinna się ograniczyć. Jeśli tak się nie dzieje, konieczna jest konsultacja i (zwykle) dalsza diagnostyka.

Zapalenie oskrzeli u dzieci – jak leczyć?

Skonsultuj z lekarzem!

Każdy utrzymujący się u dziecka dłużej niż kilka dni lub nasilony kaszel należy skonsultować z pediatrą, podobnie jak niemijającą gorączkę. To specjalista musi rozpoznać zapalenie oskrzeli (a wykluczyć inne możliwe przyczyny kaszlu) i zalecić właściwe leczenie. Wskazaniem do pilnej wizyty u lekarza jest świszczący oddech, duszność i ból w klatce piersiowej.

Leczenie zapalenia oskrzeli ma głównie charakter objawowy, a z farmakologii lekarz przeważnie zaleca leki ułatwiające odkrztuszanie, często wziewne. Do ich podawania służą nebulizatory. Dla maluchów powstają specjalne przyrządy, takie jak nebulizator siateczkowy NebuCare Helpmedi* – bezprzewodowy, z małą maseczką, przystosowany także do nebulizacji na leżąco (dla niemowląt). Lek dodaje się do soli fizjologicznej, a urządzenie zamienia roztwór w mgiełkę, którą wystarczy się kilka minut inhalować. Preparaty tego typu zmniejszają lepkość wydzieliny w drogach oddechowych i ułatwiają jej odkrztuszanie. 

Znacznie rzadziej zapisuje się leki przeciwkaszlowe, głównie w przypadku suchego i uporczywego kaszlu. Jeśli występuje gorączka, konieczne może być przyjmowanie paracetamolu czy ibuprofenu. Wskazaniem do podania antybiotyku jest co do zasady wyłącznie bakteryjne zapalenie oskrzeli (leczenie objawowe wspiera wówczas antybiotykoterapię), które występuje rzadko. Jeśli zapalenie oskrzeli ma przebieg obturacyjny, lekarz zwykle zaleca preparaty rozkurczające oskrzela.

Ponadto maluch powinien odpoczywać, dużo pić i odpowiednio się odżywiać, a także unikać czynników drażniących: zanieczyszczonego i zimnego powietrza. Z zapaleniem oskrzeli dziecko zwykle musi zostać co najmniej kilka dni w domu, ale później – pomimo utrzymującego się kaszlu – może wrócić do w miarę zwyczajnego funkcjonowania.

FAQ:

  1. Czym jest zapalenie oskrzeli?

Zapalenie oskrzeli to stan zapalny zlokalizowany w dolnych drogach oddechowych, a konkretniej właśnie w oskrzelach i oskrzelikach. Jego głównym objawem jest kaszel. Zwykle wywołują go wirusy przeziębienia i grypy.

  1. Czy zapalenie oskrzeli można pomylić z zapaleniem płuc?

Zapalenie oskrzeli ma znacznie łagodniejszy charakter niż zapalenie płuc (nie występuje m.in. duszność, ból w klatce), a lekarz jest w stanie rozpoznać te dwie choroby podczas badania osłuchowego; w razie wątpliwości może też zlecić rentgen klatki piersiowej. 

  1. Na czym polega profilaktyka zapalenia oskrzeli?

Profilaktyka zapalenia oskrzeli obejmuje te same kroki, co zapobieganie grypie i przeziębieniu – w szczególności unikanie kontaktu z chorymi, dbanie o higienę i szczepienia ochronne.

*Producent nebulizatora: Contec Medical Systems Co.,LTD

Podmiot odpowiedzialny: Prolinx GmbH Brehmstr. 56, 40239, Duesseldorf, Germany

Produkt: Nebulizator siateczkowy NebuCare

Zastosowanie: Nebulizacja solą fizjologiczną, inhalacje lecznicze: podawanie leków

Uwaga! To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.