RodzinaAstma oskrzelowa a inhalacje i nebulizacje
Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą, na którą cierpią w Polsce nawet dwa miliony osób1. Mimo że jest schorzeniem nieuleczalnym, to należy je leczyć – odpowiednio prowadzona terapia znacznie poprawia jakość życia i pozwala utrzymać chorobę w ryzach. W leczeniu astmy wykorzystuje się obecnie nie tylko standardowe inhalatory, lecz również nebulizatory. Na czym polegają obie forma terapii, jakie mają zalety i wady? Przeczytaj!
Astma oskrzelowa – leczenie kluczem do jakości codziennego życia
Astma (dychawica) oskrzelowa jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, która dotyka ludzi w każdym wieku, również małe dzieci. Jeśli podejrzewasz tę chorobę u siebie, swojej pociechy lub innej bliskiej Ci osoby, nie zwlekaj – zgłoście się do lekarza. W rozpoznaniu astmy stosuje się wywiad lekarski, badania fizykalne i czynnościowe, w szczególności spirometrię. Podobne do astmy objawy daje przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Ją również należy leczyć, dlatego warto rozpocząć diagnostykę jak najszybciej.
Nieleczona astma oskrzelowa zazwyczaj się zaostrza i zmienia w ciężką postać, a wówczas znacznie utrudnia zwykłe codzienne życie – szkolne i zawodowe, społeczne i emocjonalne. Prowadzi do nieodwracalnych zmian w oskrzelach (tzw. remodelingu), które trwale upośledzają pracę tego narządu. Wdrożenie leczenia pozwala opanować objawy astmy i przywrócić jakość życia większości pacjentów.
Objawy astmy oskrzelowej
Tej przewlekłej chorobie zapalnej towarzyszy nadreaktywność oskrzeli, czyli skurcze mięśni w ścianach oskrzelików prowadzące do zwężenia światła dróg oddechowych (fachowo obturacji oskrzeli). Na skutek niekontrolowanych skurczów oskrzeli dochodzi do ograniczenia ich wydolności, co wywołuje atak astmy. W przebiegu takiego epizodu pojawiają się m.in.:
- świszczący oddech,
- kaszel (zwykle nasilający się nocą i nad ranem),
- uczucie duszności,
- uczucie ściskania w klatce piersiowej.
Wyzwalaniu ataków sprzyja m.in. wysiłek fizyczny, narażenie na alergeny (np. pyłki roślin) i inne czynniki drażniące czy przyjmowanie niektórych leków. U nawet 15% dorosłych pacjentów ujawnia się ponadto tzw. astma aspirynowa, której towarzyszą nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz zapalenie zatok z nawracającymi polipami2.
Objawy astmy mogą zanikać, nawet na dłużej, lecz stan zapalny w oskrzelach utrzymuje się na stałe i prowadzi do utrwalenia obturacji oskrzeli.
U dzieci astma oskrzelowa często ma podłoże atopowe, czyli związane z nadmierną produkcją immunoglobuliny E (IgE) w organizmie. Zwykle współistnieją wówczas inne choroby, takie jak alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry czy alergiczne zapalenie spojówek. Przyczyny astmy oskrzelowej u dorosłych to najczęściej czynniki środowiskowe (zwykle zawodowe), czyli narażenie na alergeny wziewne, substancje i pyły szkodliwe dla dróg oddechowych.
Metody leczenia astmy – leki i sposób ich podawania
Do kontroli astmy stosuje się głównie leki przeciwzapalne – wziewne glikokortykosteroidy (wGKS). Należą do nich m.in. beklometazon, budezonid, furoinian mometazonu, propionian flutikazonu i cyklezonid. Terapię astmy mogą uzupełniać preparaty rozszerzające oskrzela – leki doraźne (stosowane w przypadku nagłego skurczu oskrzeli, nasilonej duszności) lub stałe, czyli tzw. β2-mimetyki krótko lub długo działające. W przebiegu astmy aspirynowej często stosuje się dodatkowo steroidy systemowe i leki antyleukotrienowe.
Większość leków stosowanych w przebiegu astmy to leki wziewne, czyli podawane bezpośrednio do miejsca, w którym toczy się stan zapalny.
Rodzaje i dawki leku dobiera lekarz pod kątem przebiegu i stopnia nasilenia choroby (astma sporadyczna, astma przewlekła umiarkowana lub ciężka, stan astmatyczny). W wyborze metody przyjmowania leku zwykle uczestniczy pacjent – ważny jest jego wiek, możliwości i preferencje.
Celem leczenia jest doprowadzenie do sytuacji, w której objawy astmy występują rzadko lub nie występują wcale.
Inhalacje na astmę – inhalatory ciśnieniowe i proszkowe
Pierwszą metodą podawania leków na astmę są inhalatory ciśnieniowe i proszkowe. Są one skuteczne, jednak wymagają prawidłowego stosowania – umiejętności wykonania odpowiedniego przepływu wdechowego i pokonania oporu wewnętrznego inhalatora. Tylko to pozwala na prawidłowe przyjęcie leku.
Niektórzy pacjenci nie są w stanie wziąć wystarczająco głębokiego wdechu, inni mają problem z aplikacją kapsułki lub samą obsługą inhalatora, a niektóre preparaty są zarejestrowane do stosowania od 18. roku życia. Nie jest to więc rozwiązanie dla każdego. Z drugiej strony inhalator ma tę zaletę, że mieści się w kieszeni i można go użyć niemal natychmiast. Druga metoda podawania leków wziewnych: nebulizacja jest łatwiejsza, ale w tej mierze dosyć ograniczona.
O zastosowaniu inhalatora decydują wspólnie lekarz i pacjent lub jego opiekun.
Leki na astmę podawane podczas nebulizacji
Przebieg choroby, wiek, możliwości i preferencje pacjenta mogą skłonić lekarza do zalecenia innej formy leczenia wziewnego, jaką jest nebulizacja. Wówczas pacjent rozpuszcza lek w soli fizjologicznej w komorze nebulizatora. Urządzenie zamienia roztwór w aerozol, mgiełkę, którą należy kilka minut wdychać (przez maskę lub ustnik).
Najczęściej stosuje się w tym celu nebulizator kompresorowy* uniwersalny, dobry dla całej rodziny i niezawodny (a w najlepszych modelach także cichy!) lub siateczkowy. Nebulizator siateczkowy** ma tę zaletę, że jest mały, lekki i cichy i działa bezprzewodowo, można go więc wszędzie ze sobą zabrać. Wybór zależy głównie od preferencji. Oba urządzenia są równie skuteczne, pod warunkiem że wytwarzają odpowiednio małe cząsteczki – optymalnie o wielkości 1–5 µm.
Astma: inhalacje z soli fizjologicznej a infekcje dróg oddechowych
Nebulizację można wykonywać także profilaktycznie lub wspierająco, czyli bez zastosowania leków. Wykorzystuje się wówczas sam roztwór chlorku sodu. Sól fizjologiczna rozrzedza zalegające w drogach oddechowych wydzieliny i nawilża błonę śluzową. Pobudza też atak kaszlowy, więc ułatwia mechaniczne oczyszczenie układu oddechowego. Nebulizacja może tym samym ulżyć astmatykowi podczas infekcji lub pomóc ograniczyć drażniące czynniki sprzyjające napadom, np. alergeny. Zresztą nie tylko astmatykowi – tę metodę może stosować każdy.
FAQ:
1. Jak objawia się astma oskrzelowa?
Głównymi objawami astmy oskrzelowej są napadowy świszczący oddech, kaszel, duszności i uczucie ucisku w klatce piersiowej. Są to jednak objawy charakterystyczne dla nadreaktywności oskrzeli, które mogą się pojawić również w przebiegu innych chorób dróg oddechowych, w tym POChP.
2. Jakie są rodzaje astmy?
Astma dzieli się na różne rodzaje, zależnie od przebiegu i przyczyny choroby. Najczęściej rozpoznaje się astmę alergiczną (podłoże alergiczne), niealergiczną (podłoże głównie środowiskowe) i mieszaną. Choroba może mieć charakter sporadyczny lub przewlekły, umiarkowany bądź ciężki. Zaostrzenie astmy nazywamy stanem astmatycznym.
3. Na czym polega leczenie astmy oskrzelowej?
Leczenie astmy oskrzelowej polega głównie na podaniu leku rozszerzającego oskrzela lub (i) przeciwzapalnego – najczęściej drogą wziewną. Terapia może mieć charakter stały lub doraźny. Jej celem jest ograniczenie lub wyeliminowanie objawów.
*Producent nebulizatora: Contec Medical Systems Co.,LTD
Podmiot odpowiedzialny: Prolinx GmbH Brehmstr. 56, 40239, Duesseldorf, Germany
Produkt: Nebulizator siateczkowy NebuCare
Zastosowanie: Nebulizacja solą fizjologiczną, inhalacje lecznicze: podawanie leków
Uwaga! To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
** Producent nebulizatora: Shenzhen Fitconn Technology Co., Ltd. 7th, Floor, No.116 Xiangshan Road, Luotian Community, Songgang Street, Bao’an, Shenzhen, Guangong P.R.C. [email protected]
Podmiot odpowiedzialny: Well Kang Ltd. Enterprise Hub, NW Business Complex 1 Beraghmore Road, Derry, BT 488SE, North Ireland [email protected]
Produkt: Katarek Nebulizator kompresorowy
Zastosowanie: Nebulizacja solą fizjologiczną, inhalacje lecznicze: podawanie leków
Uwaga! To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
- Źródło danych: Narodowy Fundusz Zdrowia, https://ezdrowie.gov.pl/5678 (dostęp 23.01.2025). ↩︎
- Źródło danych: W. Balińska-Miśkiewicz, Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u osób dorosłych, „Terapia i leki” 2009, t. 65, nr 11, s. 799, https://ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2009/11-2009/07%20%20Astma.pdf (dostęp 23.01.2024).
↩︎
