paź 06, 2025Dziecko

Co oznacza niska temperatura u dziecka?

Maluch jest niespokojny lub senny, ma bladą i chłodną skórę, jego mięśnie drżą, a termometr wskazuje wartość poniżej normy – tak wygląda początek hipotermii, wychłodzenia organizmu. Za niska temperatura u dziecka może też jednak być naturalna, szczególnie nocą. Kiedy to tylko chwilowy spadek, a kiedy sygnał ostrzegawczy? Co może być przyczyną wychłodzenia i jak mądrze, spokojnie zareagować? Podpowiadamy!

Co oznacza za niska temperatura dziecka?

Żeby organizm mógł utrzymać optymalną temperaturę ciała, muszą sprawnie działać jego mechanizmy termoregulacyjne¹. U dzieci aż do rozpoczęcia okresu pokwitania (dojrzewania płciowego) te funkcje dopiero się jednak rozwijają, stąd zaburzenia ciepłoty ciała i wahania pomiarów temperatury są naturalne. Ponadto same wyniki pomiarów zależą od wielu czynników, m.in. miejsca mierzenia, pory dnia, płci, wieku czy stopnia aktywności².

Rodzice często obserwują u swoich dzieci stan podgorączkowy, a gorączka (38°C) jest typowym zwiastunem kolejnej infekcji. Nierzadko u dzieci dochodzi także (z różnych powodów – np. upału, za ciepłego ubrania) do hipertermii, czyli przegrzania. Czasem jednak problem jest odwrotny – termometr wskazuje obniżoną temperaturę ciała dziecka. 

Przeciwieństwo hipertermii, czyli hipotermia, wychłodzenie organizmu (które wymaga odpowiedniej reakcji) zaczyna się, gdy temperatura ciała spada poniżej 35°C³. Wcześniej mówimy o fizjologicznych, zwykle chwilowych spadkach – czyli temperatura 35,5°C u dziecka, zwłaszcza podczas snu i tuż po przebudzeniu albo w chłodny dzień, jest z reguły zupełnie naturalna.

Temperatura 35°C u dziecka, czyli hipotermia

Gdy temperatura ciała spada poniżej 35°C, organizm nie potrafi utrzymać równowagi cieplnej – traci więcej ciepła, niż wytwarza. Oznacza to, że mechanizmy chroniące przed zimnem (np. dreszcze, skurcz naczyń, zmiana zachowania) nie wystarczają, aby ogrzać ciało.

Hipotermię dzieli się na trzy stopnie: łagodną (35–32°C), umiarkowaną (32–28°C) i ciężką (poniżej 28°C). Nawet jednak łagodna postać wychłodzenia wymaga czujności, ponieważ obniżenie temperatury wpływa negatywnie na pracę serca, oddychanie i układ nerwowy. Im niższa temperatura, tym większe ryzyko poważnych zaburzeń⁴. Już w łagodnej hipotermii dziecko może być apatyczne i nadmiernie senne. To ważne sygnały ostrzegawcze, a stan może szybko się pogorszyć – w umiarkowanej postaci często już występują problemy z mową, spowolnione oddychanie, silne osłabienie czy utrata przytomności⁵.

Hipotermia ma też drugą, dobrą stronę. Kontrolowaną łagodną i umiarkowaną postać wychłodzenia organizmu wykorzystuje się w celach terapeutycznych (głównie w leczeniu neurologicznym i kardiologicznym). Od wielu lat stanowi ono w zasadzie jedyną skuteczną metodę ograniczania skutków zmian niedotleniowo-niedokrwiennych w okresie okołoporodowym, które są główną przyczyną występowania mózgowego porażenia dziecięcego⁶.

Za niska temperatura u niemowlaka, dziecka – jakie są przyczyny?

• Czynniki środowiskowe – przebywanie w zimnym otoczeniu, zwłaszcza na mrozie, silnym wietrze lub w zimnej wodzie, bez odpowiedniej ochrony w postaci ubrania, okrycia (ubranie jest zbyt cienkie, przewiewne bądź przemoczone – nie zabezpiecza przed utratą ciepła). Takie sytuacje się zdarzają – czasem wystarczy chwila nieuwagi, żeby maluch zmoczył ubranie, dlatego warto być przygotowanym.
• Urazy – wówczas mówi się o tzw. hipotermii pourazowej, która może mieć związek z warunkami otoczenia (jak wyżej), ale nie musi. Najczęściej wynika po prostu z załamania się zdolności organizmu do zachowania ciepła (zaburzeń mechanizmów termoregulacji) bądź zwiększenia utraty ciepła (wskutek np. unieruchomienia, krwawienia czy podawania niektórych leków)⁷. 
• Choroby i zaburzenia – hipotermia może towarzyszyć np. ciężkiej niedoczynności tarczycy bądź przysadki, cukrzycy (zwłaszcza śpiączce cukrzycowej, ciężkiej hipoglikemii) czy mocznicy. Czasem też (zamiast wysokiej gorączki) rozwija się w wyniku zakażenia, w trakcie którego dochodzi do toksycznego uszkodzenia narządów biorących udział w termoregulacji. Do takich infekcji należą m.in. ospa wietrzna czy błonica, czyli częste choroby wieku dziecięcego. 

Powolne obniżanie się temperatury jest charakterystyczne także m.in. dla niedożywienia, urazów ośrodkowego układu nerwowego bądź dysfunkcji autonomicznego lub motorycznego układu nerwowego⁸.

Zaburzenia termoregulacji, w tym utrzymująca się hipotermia, mogą być również jednym z pierwszych objawów sepsy⁹.

Hipotermia jest ponadto typowym powikłaniem wcześniactwa¹⁰.

Zestaw do nebulizacji NebuCare Secure+

Zobacz produkt

Obniżona temperatura u dziecka – co robić?

Skutki hipotermii mogą być nieodwracalne i stanowić zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, dlatego należy przede wszystkim zapobiec dalszej utracie ciepła dziecka i jak najszybciej uzyskać pomoc medyczną¹¹. 

Jeśli przyczyną hipotermii są czynniki środowiskowe, to malucha trzeba przenieść w ciepłe i suche miejsce, a tam w razie potrzeby zdjąć mokre (lub wilgotne) ubranie i zastąpić je suchym, odpowiednio grubym i izolującym. Dobrze jest owinąć dziecko kocem lub folią NRC i podać mu ciepły, najlepiej słodki napój (jeśli jest przytomne i nie ma podejrzenia urazu). Należy natomiast unikać gwałtownego ogrzewania, np. gorących kąpieli czy przykładania termoforu bezpośrednio do skóry, ponieważ może ono spowodować zaburzenia krążenia.

W każdym przypadku podejrzenia hipotermii trzeba pilnie skontaktować się z lekarzem lub wezwać pogotowie. Nawet jeśli dziecko szybko się ogrzeje i poczuje dobrze, sytuacja wymaga oceny specjalisty. Obniżona temperatura może pozostawić negatywne skutki zdrowotne lub świadczyć o poważnych zaburzeniach.

Po więcej porad i ciekawostek zapraszamy na naszego bloga. A jeśli właśnie kompletujesz domową apteczkę, to wpadnij do naszego sklepu. Znajdziesz w nim sprawdzony sprzęt medyczny dla całej rodziny, m.in. kompaktowy nebulizator siateczkowy** czy aspiratory kataru każdego rodzaju.

FAQ:

1. Dlaczego niska temperatura u dziecka podczas snu jest normalna?

Podczas snu metabolizm zwalnia, więc ciało zużywa mniej energii i naturalnie się ochładza. Temperatura u dziecka może w nocy spaść nawet o kilka kresek poniżej 36°C i zwykle nie stanowi to powodu do niepokoju.

2. Czy temperatura 35,8°C u dziecka powinna niepokoić?

Temperatura 35,8°C u dziecka najczęściej jest fizjologicznym spadkiem, np. po nocy czy spacerze zimą. Jeśli jednak się utrzymuje lub dalej spada bądź pojawiają się inne objawy, należy skonsultować się ze swoim lekarzem.

3. Jaka jest za niska temperatura u dziecka?

Za zbyt niską uznaje się temperaturę poniżej 35°C – to hipotermia wymagająca pilnej reakcji i interwencji medycznej.

*Producent: HuBdic CO., LTD 301,191-1, Anyang-dong, Manan-gu, Anyang-si, Gyeonggi-do, 14084, Korea, tel: 82-31-442-4499 [email protected].

Produkt: Termometr bezdotykowy na podczerwień Thermofinder.

Zastosowanie: Pomiar temperatury ciała, otoczenia, cieczy i przedmiotów.

Uwaga! To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.

** Producent: Contec Medical Systems Co.,LTD. Adres: No.112 Qinhuang West Street, Economic & Technical Development Zone, Qinhuangdao, Hebei Province.

Produkt: Nebulizator NebuCare.

Zastosowanie: Nebulizacja dzieci i dorosłych, lecznicze inhalacje rozpylonego leku przez układ oddechowy.

Uwaga! To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.

Bibliografia:

1. M. Baumert i in., Późny wcześniak, „Annales Academiae Medicae Silesiensis” 2012, t. 66, nr 4, s. 24–28, https://annales.sum.edu.pl/pdf-131385-60017?filename=Pozny%20wczesniak%20.pdf (dostęp 12.09.2025).
2. Gulczyńska E., Gadzinowski J., Hipotermia lecznicza w encefalopatii niedokrwienno-niedotlenieniowej u noworodka, „Ginekologia Polska” 2012, nr 83, s. 214–218, https://core.ac.uk/download/pdf/268472271.pdf (dostęp 12.09.2025).
3. Hermann B. i in., Wstrząs septyczny u dzieci — rozpoznawanie i postępowanie we wczesnej fazie, „Problemy Pielęgniarstwa” 2015, t. 23, nr 3, s. 411–416, https://www.researchgate.net/profile/Wioletta-Anna-Medrzycka-Dabrowska/publication/308570257_Wstrzas_septyczny_u_dzieci_-_rozpoznawanie_i_postepowanie_we_wczesnej_fazie/links/59a3e407458515703116f6c3/Wstrzas-septyczny-u-dzieci-rozpoznawanie-i-postepowanie-we-wczesnej-fazie.pdf (dostęp 12.09.2025).
4. Jagieła J., Kochman D., Gorączka u dzieci – charakterystyka zaburzenia, „Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu” 2023, t. 1, nr 8, s. 116–139, https://bibliotekanauki.pl/articles/19233489.pdf (dostęp 12.09.2025).
5. Kłosiewicz T., Zalewski R., Hipotermia pourazowa jako wyzwanie dla personelu zespołów ratownictwa medycznego, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2018, t. 64 nr 4, s. 30–35, https://www.researchgate.net/profile/Tomasz-Klosiewicz/publication/332549946_Hipotermia_pourazowa_jako_wyzwanie_dla_personelu_zespolow_ratownictwa_medycznego_Post-traumatic_hypothermia_as_a_challenge_for_pre-hospital_healthcare_providers/links/5cbc6442299bf1209774c4af/Hipotermia-pourazowa-jako-wyzwanie-dla-personelu-zespolow-ratownictwa-medycznego-Post-traumatic-hypothermia-as-a-challenge-for-pre-hospital-healthcare-providers.pdf (dostęp 12.09.2025).
6. Sosnowski P. i in., Hipotermia – mechanizm działania i patofizjologiczne zmiany w organizmie człowieka, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”2015, t. 69, s. 69–79, https://phmd.hirszfeld.pl/wp-content/uploads/2023/07/1136382.pdf (dostęp 12.09.2025).

Przypisy:

1. P. Sosnowski i in., Hipotermia – mechanizm działania i patofizjologiczne zmiany w organizmie człowieka, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”2015, t. 69, s. 71, https://phmd.hirszfeld.pl/wp-content/uploads/2023/07/1136382.pdf (dostęp 12.09.2025).
2. J. Jagieła, D. Kochman, Gorączka u dzieci – charakterystyka zaburzenia, „Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu” 2023, t. 1, nr 8, s. 118–119, https://bibliotekanauki.pl/articles/19233489.pdf (dostęp 12.09.2025).
3. P. Sosnowski i in., Hipotermia – mechanizm działania, s. 70.
4. P. Sosnowski i in., Hipotermia – mechanizm działania, s. 70–71.
5. T. Kłosiewicz, R. Zalewski, Hipotermia pourazowa jako wyzwanie dla personelu zespołów ratownictwa medycznego, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2018, t. 64 nr 4, s. 31–32, https://www.researchgate.net/profile/Tomasz-Klosiewicz/publication/332549946_Hipotermia_pourazowa_jako_wyzwanie_dla_personelu_zespolow_ratownictwa_medycznego_Post-traumatic_hypothermia_as_a_challenge_for_pre-hospital_healthcare_providers/links/5cbc6442299bf1209774c4af/Hipotermia-pourazowa-jako-wyzwanie-dla-personelu-zespolow-ratownictwa-medycznego-Post-traumatic-hypothermia-as-a-challenge-for-pre-hospital-healthcare-providers.pdf (dostęp 12.09.2025).
6. E. Gulczyńska, J. Gadzinowski, Hipotermia lecznicza w encefalopatii niedokrwienno-niedotlenieniowej u noworodka, „Ginekologia Polska” 2012, nr 83, s. 214, https://core.ac.uk/download/pdf/268472271.pdf (dostęp 12.09.2025).
7. T. Kłosiewicz, R. Zalewski, Hipotermia pourazowa, s. 32.
8. P. Sosnowski i in., Hipotermia – mechanizm działania, s. 70.
9. B. Hermann i in., Wstrząs septyczny u dzieci — rozpoznawanie i postępowanie we wczesnej fazie, „Problemy Pielęgniarstwa” 2015, t. 23, nr 3, s. 415, https://www.researchgate.net/profile/Wioletta-Anna-Medrzycka-Dabrowska/publication/308570257_Wstrzas_septyczny_u_dzieci_-_rozpoznawanie_i_postepowanie_we_wczesnej_fazie/links/59a3e407458515703116f6c3/Wstrzas-septyczny-u-dzieci-rozpoznawanie-i-postepowanie-we-wczesnej-fazie.pdf (dostęp 12.09.2025).
10. M. Baumert i in., Późny wcześniak, „Annales Academiae Medicae Silesiensis” 2012, t. 66, nr 4, s. 24, https://annales.sum.edu.pl/pdf-131385-60017?filename=Pozny%20wczesniak%20.pdf (dostęp 12.09.2025).
11. B. Hermann i in., Wstrząs septyczny u dzieci, s. 415.