Rodzina
Dlaczego powinniśmy oddychać przez nos?
Oddychanie to proces fizjologiczny i niezbędny do życia, który – może z wyjątkiem szczególnych sytuacji – zachodzi bez udziału świadomości. To jednak nie oznacza, że zawsze przebiega właściwie, czego przykładem jest oddychanie przez usta. Dlaczego powinniśmy oddychać przez nos i co zrobić, gdy jest on zatkany? Jaką funkcję pełni jama nosowa? Sprawdź!
Jaką funkcję pełni jama nosowa?
Nos to złożony pod względem budowy i funkcji organ naszego ciała. Jego zewnętrzną część wyściela podzielona na dwie części jama nosowa, a nad oraz za nią uwypuklenia śluzówki tworzą zatoki przynosowe. Od tyłu przechodzi w przewód nosowo-gardłowy. Jamę nosową – jak inne narządy mające kontakt ze środowiskiem – pokrywa błona, która wytwarza ochronny i nawilżający śluz i jest wyposażona w ruchome rzęski.
Jama nosowa jest (a przynajmniej powinna być) pierwszym „przystankiem” dla powietrza na drodze do płuc. Pełni zatem dwie bardzo ważne funkcje. Jedną jest odbieranie zapachów – dzięki powonieniu poznajemy świat, a dla naszych przodków nos był ważnym narzędziem walki o przetrwanie. Druga funkcja to przygotowywanie powietrza i blokowanie zanieczyszczeń.
- Oczyszczanie powietrza. Błona śluzowa w nosie jest zdolna zatrzymać dużą część pyłów znajdujących się w powietrzu i gazów rozpuszczalnych w wodzie. To także możliwe w przypadku drobnoustrojów – wirusów i bakterii. Rzęski i śluz wychwytują i wyrzucają patogeny, a wytwarzany w zatokach tlenek azotu je unieszkodliwia, co pomaga ograniczać rozwój wielu infekcji.
- Nawilżanie powietrza. Wilgotność powietrza w nosogardle wynosi nawet 95%. Śluzówka nosa mocno nawilża powietrze, dzięki czemu nie wysusza ono błon śluzowych pozostałych narządów dróg oddechowych. Takie przesuszenie (gdy oddychamy ustami) może wywołać uczucie duszności, kaszel i ból gardła.
- Ogrzewanie powietrza. Dzięki gęstej sieci naczyń krwionośnych i licznym gruczołom błony śluzowej w nosie zimne powietrze ogrzewa się do nawet 35°C – a w zależności od warunków atmosferycznych działa to też na odwrót. Dzięki temu niska i wysoka temperatura nie podrażniają dolnych dróg oddechowych.
Dlaczego powinniśmy oddychać przez nos?
Oddychanie nosem jest jedyną fizjologiczną, naturalną drogą oddychania, dlatego że pozwala skorzystać z wszystkich funkcji jamy nosowej – ogrzać, nawilżyć i oczyścić wdychane powietrze. Jest to element profilaktyki: oddychanie przez nos chroni cały nasz układ oddechowy przed niewłaściwą temperaturą, przesuszeniem i zanieczyszczeniem. Jest jednak coś jeszcze!
Jak wspomnieliśmy, w nosie produkowany jest tlenek azotu – ta substancja odkaża, hamując namnażanie się bakterii i wirusów, ale też rozszerza oskrzela i naczynia krwionośne: poprawia ukrwienie płuc, dzięki czemu organizm otrzymuje więcej tlenu, a to wpływa pozytywnie na procesy metaboliczne. Uważa się również, że oddychanie przez nos zmniejsza częstotliwość oddechu, a zarazem też subiektywne odczucie zmęczenia. To z kolei przekłada się na poprawę wydolności i wytrzymałości.
Oddychanie nosem a ustami – jakie są różnice?
Oddychanie przez usta pozbawia wszystkich tych korzyści i zarazem rodzi zagrożenia – zbyt zimne, za gorące, suche, zanieczyszczone i zapylone powietrze podrażnia układ oddechowy. Prowadzi do uczucia suchości w ustach, wywołuje drapanie i ból gardła, a często kaszel i duszności. Przyczynia się też do większej utraty płynów. Przez usta przyjmujemy również za dużo powietrza, co może zaburzać metabolizm i inne procesy fizjologiczne, a także wpływać na rozwój takich przypadłości jak astma, bezdech senny, chrapanie czy uczucie zmęczenia.
Ciągłe oddychanie przez usta może też prowadzić do zaburzeń w rozwoju twarzoczaszki, m.in. wad zgryzu czy skrócenia żuchwy. Problem ten dotyczy zwłaszcza dzieci, które oduczyły się prawidłowo oddychać przez nos – obserwuje się u nich np. wydłużoną twarz i wąskie usta oraz wysoko wysklepione podniebienie. Wraz z wadami zgryzu takie przypadłości mogą wiązać się z nieprawidłowościami wymowy.
Co zrobić, gdy nie mogę oddychać przez nos?
Oddychanie przez nos jest naturalne: jeśli nie możemy oddychać przez nos, to znaczy, że jest on z jakiegoś powodu niedrożny. Często bywa nim obrzęk śluzówki w trakcie infekcji i alergii, czasem problemy anatomiczne lub schorzenia w obrębie jamy nosowej, np. nieprawidłowości w budowie przegrody nosowej, obecność ciała obcego bądź polipów czy powiększone migdałki. Uczucie zatkania nosa może też wywołać nieprawidłowa higiena – błędy w oczyszczaniu oraz przesuszenie śluzówki.
Długotrwała, uciążliwa i niezwiązana z infekcją czy alergią niedrożność nosa wymaga diagnostyki oraz leczenia, czyli konsultacji lekarskiej. W przebiegu choroby zaś dużą skuteczność wykazują nebulizacje – inhalacje mgiełką z soli fizjologicznej czy wody morskiej – oraz preparaty rozrzedzające wydzielinę i obkurczające.
Jak zadbać o prawidłowe oddychanie przez nos u dzieci?
Oddychanie przez nos jest umiejętnością naturalną, wrodzoną – niemowlęta dopiero uczą się oddychać przez usta, dlatego też niedrożność nosa jest dla nich tak uciążliwa i powoduje problemy ze ssaniem. Szczególnie ważne w przypadku najmłodszych jest zatem regularne, codzienne oczyszczanie noska, w czym pomoże aspirator elektryczny dla dzieci (lub aspirator ustny – nie tak wygodny, ale tańszy). Podczas gęstego kataru dobrze sprawdzi się aspirator podłączany do odkurzacza. Warto też na co dzień nawilżać śluzówkę nosa dziecka solą fizjologiczną.
Co jeszcze? Zwracamy uwagę na to, jak dziecko oddycha (również gdy będzie starsze). Wszelkie nieprawidłowości w tym obszarze wymagają konsultacji u specjalisty. Warto wyjaśnić dziecku, na czym polega prawidłowe oddychanie, i uczyć samodzielnego wydmuchiwania nosa, co ułatwią ćwiczenia z piórkami, typu „zamknij usta, weź głęboki wdech i zdmuchnij piórko ze stołu” (lub bibułkę, kartkę, chusteczkę itp.).
Także w przypadku niemowląt i dzieci dobrze sprawdzają się nebulizacje: wystarczy zaopatrzyć się we właściwie dostosowany sprzęt, taki jak nebulizator siateczkowy NebuCare Max Helpmedi z małą maseczką oraz z czujnikiem umożliwiającym inhalację w pozycji leżącej. Podczas infekcji nebulizację możemy wykorzystać do podawania leków – jest to metoda skuteczna i szybka i mniej obciąża organizm.
Potrzebujesz pomocnika w walce z zatkanym nosem? Odwiedź sklep Helpmedi i kup online sprawdzone produkty medyczne. Podziel się z nami swoim problemem czy też wątpliwościami, a doradzimy – zachęcamy do kontaktu!
FAQ:
Wyścielona błoną śluzową jama nosowa oczyszcza, ogrzewa lub schładza oraz nawilża powietrze, które wdychamy. Dzięki działaniu zatok przynosowych powietrze ma także kontakt z tlenkiem azotu, który zwalcza drobnoustroje.
Prawidłowe oddychanie to oddychanie przez nos.
Warto jak najszybciej udrożnić nos: rozprawić się z przyczyną, która blokuje możność oddychania nosem. Jeśli jest to gęsty katar i obrzęk śluzówki, pomogą np. nebulizacje i środki na katar. Gdy problem jest stały, należy skonsultować się z lekarzem.
