Dziecko
Odwodnienie u dzieci – jak zweryfikować?
O odwodnienie u dziecka nietrudno. Często pojawia się u maluchów przy biegunce i wymiotach bądź wysokiej gorączce. Jest także niebezpieczne – ciężkie odwodnienie zagraża zdrowiu i życiu. Jak sprawdzić, czy do niego doszło? A jeśli tak, to co wówczas zrobić? Poznaj objawy odwodnienia u dziecka, sprawdź czynniki ryzyka i sposoby postępowania – zapraszamy do lektury.
Czym jest i czym grozi odwodnienie u dziecka?
W przebiegu odwodnienia dochodzi do obniżenia poziomu wody w organizmie do takiego stopnia, że uniemożliwia to jego prawidłowe funkcjonowanie. Ze względu różny możliwy poziom utraty i niedoboru płynu rozróżnia się trzy stopnie odwodnienia: lekkie, umiarkowane i ciężkie.
Odwodnienie ciężkie dziecka (ale także dorosłego, tyle że u dzieci postępuje znacznie szybciej) zagraża jego życiu i zdrowiu. Zwykle wymaga hospitalizacji, aby zastosować nawadnianie dożylne oraz kontrolować stan dziecka. Ciężkie odwodnienie organizmu zaburza prawidłową pracę wielu narządów, np. powoduje spadek ciśnienia tętniczego krwi, problemy metaboliczne i neurologiczne oraz może wywołać śpiączkę i wstrząs. Są to skrajne przypadki, które wymagają pilnej interwencji medycznej.
Natomiast umiarkowane odwodnienie bez podjęcia odpowiednich działań może szybko przejść w stopień ciężki, dlatego tak ważne jest po pierwsze starać się do tego nie dopuścić, a po drugie rozpoznać objawy i w porę zgłosić się po pomoc. Do poziomu umiarkowanego z lekkiego odwodnienia również jest blisko i im młodsze dziecko, tym szybciej ten proces postępuje.
Także lekkie odwodnienie, ale długotrwałe czy przewlekłe, jest niebezpieczne – może obniżać wydolność organizmu, sprawność fizyczną i intelektualną (powodować m.in. kłopoty z koncentracją, trudności w nauce, złe samopoczucie), a więc zaburzać rozwój dziecka, prowadzić do chorób układu moczowego i zaburzeń sercowo-naczyniowych.
Jak rozpoznać objawy odwodnienia u dziecka?
Objawy odwodnienia (u dziecka, ale także dorosłego) zależą od jego stopnia. Jeśli jest to lekkie lub umiarkowane odwodnienie, wówczas dziecko:
- odczuwa wzmożone pragnienie,
- czuje suchość w ustach,
- jest rozdrażnione, senne, apatyczne: znacznie zmniejsza się prawidłowa, normalna codzienna jego aktywność (pojawiają się zmiany w zachowaniu),
- płacze bez łez, ma suche śluzówki i przesuszoną skórę,
- skarży się na bóle i zawroty głowy,
- rzadko lub skąpo oddaje mocz,
- ma zapadnięte ciemiączko (niemowlę) i (lub) gałki oczne – charakterystycznie wydłużają się rysy jego twarzy,
- mniej waży – ubywa mu masy ciała (o ile jesteśmy to w stanie stwierdzić).
W przypadku ciężkiego stopnia odwodnienia do powyższych objawów może jeszcze dojść kilka kolejnych: pomarszczona skóra, przyspieszenie tętna, oddechu, obniżone ciśnienie czy podkrążenie oczu. Jeśli dziecko oddaje mocz, to w niewielkich ilościach i ma on ciemny, wręcz brązowy kolor. Maluch poci się znacznie skąpiej bądź wcale. Objawy odwodnienia u dziecka 7-letniego mogą być inne niż u niemowlaka – i przede wszystkim starszy maluch poskarży się na dokuczliwości i zmusi się do picia. Niemowlę nie tylko nie powie, co mu dolega, ale też odwodni się znacznie szybciej.
Jak sprawdzić, czy dziecko jest odwodnione?
By zdiagnozować odwodnienie, trzeba dziecko bacznie obserwować. Na co dzień, jeśli maluch wypija prawidłowe ilości płynów, nie gorączkuje, nie wymiotuje, nie cierpi na biegunki, uzupełnia utraconą podczas upału i aktywności fizycznej wodę – ryzyko jest niewielkie, jednak zawsze warto mieć je na uwadze. Oznaki odwodnienia u dziecka są dość charakterystyczne, natomiast zaniepokoić powinno już silne pragnienie, skąpe lub rzadkie oddawanie moczu i zmiany w zachowaniu dziecka.
Zweryfikować, czy dziecko się odwodniło, może też pomóc test powrotu kapilarnego. Uciskasz paznokieć malucha aż do zupełnego zblednięcia i mierzysz czas, po którym ponownie się zaróżowi (dojdzie do ukrwienia płytki). Jeżeli potrzeba na to więcej niż dwie sekundy, może to świadczyć o odwodnieniu (ale nie musi, dlatego warto skupić się po pierwsze na objawach).
Odwodnienie u dziecka – kiedy do szpitala, co robić w domu?
Odwodnienie u dziecka, zwłaszcza u niemowlaka, najlepiej skonsultować z lekarzem także w przypadku lekkiego stopnia. Czyli jeśli zauważysz któreś z wymienionych wyżej objawów, odwiedź pediatrę, który oceni stopień odwodnienia i zadecyduje o leczeniu czy postępowaniu. Lekko odwodnione dziecko zwykle zostaje w domu, a lekarz zaleca podawanie dużej ilości wody oraz elektrolitów lub zastosowanie doustnych płynów nawadniających.
Ciężki stopień odwodnienia wymaga hospitalizacji, bo konieczne staje się już zastosowanie nawadniania dożylnego.
Gdy zgłosisz się do lekarza czy szpitala z podejrzeniem odwodnienia u dziecka, mogą zapytać Cię m.in. o:
- ilość przyjętych płynów w ciągu ostatnich godzin,
- ilość oddanego minionej doby moczu (np. liczba zużytych pampersów),
- ostatnie (przed wystąpieniem objawów) pomiary wagi (żeby stwierdzić ubytek masy ciała),
- opis choroby (czas trwania biegunki, wymiotów, gorączki),
- ocenę zachowania i aktywności małego pacjenta.
Na tej podstawie specjalista oceni stopień odwodnienia dziecka i podejmie decyzje o leczeniu.
Kiedy dziecko może się odwodnić i jak temu zapobiegać?
Bezpośrednią przyczyną odwodnienia jest za niska (w stosunku do potrzeb organizmu) podaż płynów bądź nadmierna ich utrata, czyli dziecko za mało wypiło lub (albo jednocześnie) zbyt wiele płynu oddało razem z biegunką, wymiotami czy z potem podczas wysokiej gorączki, aktywności fizycznej lub upałów.
Jeśli dziecko nie chce pić, a jeśli już, to od razu wymiotuje lub dostaje biegunki, to do odwodnienia może dojść błyskawicznie – nawet w ciągu kilku godzin. Jeżeli choroba trwa kilka dni (np. jelitówka, trzydniówka z wysoką gorączką), odwodnienie może się rozwijać. Aby do tego nie dopuścić, trzeba dbać o prawidłowe nawadnianie dziecka. A jeśli maluch nie chce pić, należy skonsultować się z lekarzem, który ustali konieczne do podjęcia kroki.
Odwodnienie, podobnie jak silny katar i przewlekły kaszel, to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych maluchów. Jeśli chcesz dowiedzieć się o nich więcej, a także poznać tajniki pielęgnacji czy rozwoju dziecka, zapraszamy na naszego bloga. Zadbać o zdrowie i higienę pociechy pomoże Ci też nasz sklep Helpmedi – uzupełnij domową apteczkę o dobry nebulizator siateczkowy i bezdotykowy termometr na podczerwień.
FAQ:
- Jakie są objawy odwodnienia u dziecka 3-letniego?
Objawy odwodnienia u dziecka 4-letniego, 3-letniego, trochę młodszego czy starszego są dość podobne: maluchowi bardzo chce się pić, oddaje mało moczu, poci się skąpo lub wcale, płacze bez łez, ma suchą skórę i śluzówki, jest rozdrażniony czy apatyczny. Może odczuwać bóle i zawroty głowy.
- Jak leczyć u małych dzieci odwodnienie?
Leczenie odwodnienia u dziecka polega na podawaniu dużej ilości płynów – zależnie od stopnia doustnie (woda, apteczne doustne płyny nawadniające z elektrolitami) lub dożylnie (odwodnienie umiarkowane, ciężkie).
- Kiedy z odwodnieniem u dziecka zgłosić się do lekarza?
Z niemowlęciem i małym dzieckiem warto zgłosić się do lekarza również z objawami lekkiego i umiarkowanego odwodnienia. Oznaki cięższego odwodnienia – zapadnięte gałki oczne, brak oddawania moczu, podkrążone oczy, szybsze tętno, oddech i niskie ciśnienie – wymagają pilnej interwencji medycznej.
