lut 10, 2023 Dziecko

Rumień nagły (trzydniówka) – kompendium wiedzy

Rumień nagły – potocznie tzw. trzydniówka, szósta choroba czy gorączka trzydniowa – jest częstą i zwykle łagodnie przebiegającą chorobą zakaźną niemowląt i dzieci do 4. roku życia. Jakie są przyczyny i objawy infekcji? Czy trzydniówka jest zaraźliwa? Co robić: jak przebiega leczenie gorączki trzydniowej? Wyjaśniamy w naszym minikompendium wiedzy!

Czym jest trzydniówka i jak często występuje?

Trzydniówka – inaczej rumień nagły, gorączka trzydniowa – jest zakaźną chorobą wysypkową niemowląt i małych dzieci w wieku do 4. roku życia. Występuje często, jednak zazwyczaj ma łagodny przebieg. W większości przypadków atakuje po 2. miesiącu (gdyż po urodzeniu dziecko ma jeszcze tzw. odporność odmatczyną), lecz przed 3. rokiem życia (a zachorowania między 3. a 4. rokiem życia i później są bardzo rzadkie). Infekcję wywołują najczęściej dwa wirusy, HHV-6 i HHV-7, a źródłem zakażenia jest człowiek wydalający patogen: pierwotnie zarażone dziecko (także wtedy, gdy przechodzi tę infekcję bezobjawowo) lub rzadziej dorosły.

Te wirusy rozprzestrzeniają się głównie drogą kropelkową: od momentu zakażenia do pojawienia się symptomów infekcji może upłynąć nawet 9-10 dni, a więc patogenem można zarazić się od dziecka, u którego objawów choroby jeszcze nie widać.

Trzydniówka jest chorobą zaraźliwą o wysokiej zakaźności. Infekcja występuje u dzieci dość powszechnie, choć często przebiega bez typowych objawów klinicznych, w tym także bez gorączki. Jednorazowe przebycie trzydniówki zapewnia długotrwałą odporność, ale ze względu na to, że wywołują ją różne wirusy, może jeszcze dochodzić do ponownych zakażeń w ciągu 3-4 pierwszych lat życia dziecka.

Jakie objawy daje trzydniówka u dzieci?

Dwa charakterystyczne objawy trzydniówki to wysoka gorączka i wysypka – przy czym pojawienie się wysypki zwiastuje koniec choroby. Zakażenie można także przejść bezobjawowo (objawy kliniczne najczęściej pojawiają się u starszych dzieci – od 6. miesiąca życia). W przebiegu wysokiej gorączki dziecko zwykle jest marudne czy drażliwe, natomiast po zbiciu temperatury najczęściej sprawia wrażenie zdrowego.

U części małych pacjentów w początkowej fazie choroby opisuje się też występowanie innych przypadłości takich jak zapalenie spojówek, ostre zapalenie ucha środkowego, tzw. grudki Nagayamy oraz powiększenie węzłów chłonnych.

• Trzydniówka – wysoka gorączka. Rumień nagły zwykle najpierw objawia się bardzo wysoką gorączką – temperatura ciała dziecka może sięgać powyżej 40°C i utrzymuje się kilka dni. Gorączka pojawia się nagle i równie raptownie w 2.-5. dniu choroby ustępuje. Może jej towarzyszyć złe samopoczucie, lekki kaszel i katar lub biegunka. Zazwyczaj jednak jest jedynym objawem choroby. W dniu ustąpienia gorączki na ciele dziecka najczęściej pokazuje się wysypka.
• Trzydniówka – wysypka. Na twarzy i przede wszystkim na tułowiu pojawia się bladoróżowa wysypka w formie drobnych plamek, płaskich lub nieznacznie wypukłych. W ciągu kilku, kilkunastu godzin gwałtownie się rozprzestrzenia, a później nagle i samoistnie znika. Wysypka w przebiegu rumienia nagłego może ustąpić nawet w ciągu kilku godzin od pojawienia się, choć zwykle utrzymuje się 1-2 dni. Zmiany skórne nie swędzą i nie są dla dziecka uciążliwe. 

Jak przebiega leczenie trzydniówki?

Leczenie gorączki trzydniowej polega wyłącznie na łagodzeniu objawów, a zatem na obniżaniu temperatury ciała dziecka przy pomocy podawanych leków przeciwgorączkowych. Maluch powinien przyjmować więcej płynów niż zwykle – trzeba zapobiec odwodnieniu, a wspierająco warto stosować chłodne okłady. Infekcja zazwyczaj ustępuje samoistnie, nie stwarza ryzyka powikłań i nadkażeń bakteryjnych. 

Jeśli gorączka spadła, a wysypka znika i nie zauważasz żadnych innych niepokojących objawów u dziecka, świadczy to o zakończeniu choroby i powrocie do zdrowia.

Natomiast ponieważ z rumieniem nagłym mamy do czynienia u najmłodszych dzieci, często w pierwszych miesiącach życia, a gorączka potrafi sięgnąć nawet 40°C, istnieje ryzyko, że u predysponowanego do tego malucha pojawią się też drgawki gorączkowe. Drgawki gorączkowe nie są tym samym, co dreszcze – z dzieckiem nie ma kontaktu, występuje drżenie całego ciała (co może przypominać atak padaczki), a czasem sztywnienie, prężenie czy zsinienie i ślinotok. Atak trwa zwykle do kilkunastu minut. Należy zachować spokój i usunąć z otoczenia dziecka wszystkie przedmioty, w które mogłoby się uderzyć. Warto ułożyć malucha na boku. Gdy drgawki miną, trzeba podać leki przeciwgorączkowe oraz odwiedzić z chorym dzieckiem lekarza (w trakcie drgawek nie wolno podawać dziecku nic doustnie).

Trzydniówka – wysypka. Ile trwa i jak sobie z nią poradzić?

Wysypka w przebiegu trzydniówki trwa od kilku godzin do kilku dni, zwykle 1-2 doby. Nie wymaga leczenia: szybko samoistnie ustępuje i nie pozostawia po sobie żadnych śladów, nie jest też dla dziecka uciążliwa (nie swędzi, nie piecze). Najczęściej oznacza koniec choroby: gorączka już nie powróci. Przyjmuje się, że dopóki maluszek gorączkuje, dopóty zaraża i nie powinien mieć kontaktu z innymi dziećmi. Jeśli czuje się dobrze i temperatura jest w normie, to nawet pomimo wysypki można już pójść na spacer czy pobawić się na zewnątrz. Z powrotem do żłobka albo przedszkola warto się jeszcze wstrzymać do ustąpienia zmian skórnych, najlepiej zaś indywidualnie poradzić się lekarza.

Czy rumień nagły wymaga konsultacji z pediatrą?

Gorączka u małego dziecka zawsze wymaga konsultacji z pediatrą, ale jeśli nie jest wysoka i dziecko reaguje na podanie leków przeciwgorączkowych, to wizytę można odroczyć. Jednak w przypadku wystąpienia drgawek gorączkowych malucha musi zobaczyć lekarz. Lekki kaszel bądź katar u niemowlaka można leczyć w domu. Katar należy regularnie odciągać – w przypadku wodnistej wydzieliny świetnie sprawdzi się elektryczny aspirator kataru. Jeśli katar jest gęsty i zalega, warto sięgnąć po aspirator podłączany do odkurzacza. Dobrze mieć w domowej apteczce również nebulizator dla niemowląt i dzieci. Nebulizacja mgiełką z soli fizjologicznej oczyszcza drogi oddechowe, szybko łagodząc objawy choroby.

Koniecznie skonsultować się z lekarzem należy wówczas, gdy już po pojawieniu się wysypki dochodzi do wzrostu temperatury lub występują inne niepokojące objawy.

FAQ: